COP 29 | 'ग्रीन अल्गोरिदम' : हवामान बदलाशी सामना करण्यात AIची कशी मदत होईल?

देशनिहाय AI मॉडेल बनवणे विकसनशील देशांना मात्र आव्हानात्मक ठरणार आहे.Pexel

AI मध्ये होत असलेली प्रगती UN Digital Compact या फ्रेमवर्कशी सुसंगत ठेवणे, तसेच AIच्या विविध टूलची निर्मिती आणि वापर जबाबदारीने झाला पाहिजे, हे मुद्दे महत्त्वाचे आहेत. या निर्मितीला नैतिक पाया असला पाहिजे, आणि ही निर्मिती जागतिक पातळीवर न्याय्य ठरली पाहिजे, असे त्या म्हणाल्या. 

AIचे पायाभूत मॉडेल देशांनुसार वेगवेगळे असतील, याची दक्षता घ्यावी लागणार आहे. प्रत्येक देशाचे हवामानाचे प्रश्न वेगळे आहेत, तसेच सामाजिक आणि आर्थिक पार्श्वभूमीही वेगळी आहे. या मॉडेलमध्ये हवामानाच अचूक अंदाज व्यक्त करण्यासाठी स्थानिक डेटा वापरणे, साधनसंपत्तीचे व्यवस्थापन करणे, आपत्तीसाठी सज्ज असणे, कठीण परिस्थितीशी तोंड देण्यास सक्षम हवामान धोरण आखणे याची नितांत गरज आहे, असे त्या सांगतात. 

पण देशनिहाय AI मॉडेल बनवणे विकसनशील देशांना मात्र आव्हानात्मक ठरणार आहे. यासाठी ‘डेटा’साठी आवश्यक पायाभूत सुविधांत गुंतवणूक करावी लागेल. आंतरशाखीय देवाणघेवाण आणि डेटा प्रशासनांची व्यवस्था बळकट करावी लागेल. विकसित देशांनी विकसनशील देशांना, त्यातही साधनसंपत्तीचा तुटवडा असलेल्या प्रातांना AI मॉडेल विकसित करण्यासाठी मदत करण्याची गरज आहे. 

हवामान बदलाचा विचार केला तर AIचा फार चांगला आणि प्रभावी वापर हा महितीचे विश्लेषण, त्याचे मॉडेलिंग यासाठी होत आहे. रोसेनबर्ग म्हणाल्या, “धोरणकर्ते आणि प्रत्यक्ष जमिनीवर काम करणारे लोक यांना बळ देण्याचे काम AIवर आधारित मॉडेल करतात.” 

आधुनिक AI अल्गोरिदम हे सॅटेलाईट इमेजीस, सेन्सर नेटवर्क आणि जुनी माहिती असा फार मोठा डेटासेट हाताळू शकतात, आणि पारंपरिक पद्धतींपेक्षा हे अधिक प्रभावी असल्याने हवामानांच्या तीव्र घटनांचा अचूक अंदाज व्यक्त करणे शक्य होते. यातून वेगवान आणि अचूक निर्णय घेणे शक्य होते, विविध नैसर्गिक संकटांत आपल्याला ही माहिती मदतीची ठरू लागलेली आहे.