सिंधुदुर्गात पाणथळ जागी, सड्यांवर बेडकाच्या नव्या प्रजातीचा शोध! ’फ्रायनोडर्मा कोंकणी’ असे केले बेडकाचे नामकरण

सिंधुदुर्ग जिल्ह्यामधून बेडकांच्या नव्या प्रजाती शोध लावण्यात आला आहे. कोकणच्या भूमीवरुन या प्रजातीचे नामकरण ’फ्रायनोडर्मा कोंकणी’, असे करण्यात आले आहे. कुडाळ आणि मालवण तालुक्यातील पाणथळ आणि कातळ सड्यांवर या बेडकाचा अधिवास आहे. या शोधामुळे सिंधुदुर्गातील पाणथळ जागा आणि कातळ सड्यांवरील जैवविविधतेचे महत्त्व अधोरेखित झाले आहे, अशी माहीती संशोधक डॉ.योगेश कोळी यांनी दिली.

जर्नल ऑफ एशिया-पॅसिफिक बायोडायव्हर्सिटी या आंतरराष्ट्रीय नियतकालिकामध्ये याची माहिती प्रसिद्ध झाली आहे. या संशोधनामध्ये शशिकांत शिंदे महाविद्यालय, मेढा येथील संशोधक डॉ . ओमकार यादव, संत राऊळ महाराज महाविद्यालय कुडाळचे डॉ. योगेश कोळी, दहिवडी कॉलेजचे संशोधक डॉ. अमृत भोसले, डॉ. सुजित गोपालन, माय वे जर्नी ऑर्गनायझेशन संस्थेचे गुरुनाथ कदम, ठाकरे वाईल्डलाईफ फाउंडेशनचे अक्षय खांडेकर आणि झूलॉजिकल सर्वे ऑफ इंडियाचे शास्त्रज्ञ डॉ. के.पी दिनेश यांचा समावेश आहे.  

अशी आहे रचना

सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात पाणथळ जागांचे सर्वेक्षण चालू असताना ही प्रजाती शोधण्यात आली. बेडकाची ही प्रजात 2021 साली ठाकूरवाडी गावात असणाऱ्या तलावात डॉ. योगेश कोळी यांना दिसून आली. या नवीन प्रजातीच्या शरीराचा आकार, डोक्याची रुंदी, पोटाकडील बाजूला असलेले त्वचीय प्रक्षेपण आणि पाठीवरील विशिष्ट रचनेमुळे ही प्रजाती वेगळी आहे हे सिद्ध करण्यात आले. त्याचप्रमाणे मायटोकॉन्ड्रियल 16ए आरएनए जनुक आणि नुक्लियर टायरोसिनेज जणूकावर आधारित अभ्यासामध्ये ही प्रजाती नवीन असल्याचे सूचित झाले. या शोधामुळे भारत आणि बांगलादेश या दोन देशांमध्ये आढळणाया फ्रायनोडर्मा या बेडकाच्या वंशामध्ये भर पडून फ्रायनोडर्मा कोंकणी या नवीन प्रजातीसह या वंशात आता एकूण पाच प्रजातीचा समावेश झाला आहे.

कोकण किनारपट्टीवरील सड्यांवर सखोल अभ्यास होणे गरजेचे आहे. या भागात अभ्यास झाल्यास अजून नवीन गोष्टींचा उलगडा होऊ शकतो. तसेच हवामान बदल आणि शहरीकरणामुळे होणाया पर्यावरणीय बदलांचा परिणाम देखील बेडकांच्या एकूण जीवनावर होत आहे. त्यासाठी पाणथळ जागा व किनारपट्टी भागाताली कातळ सडे यांचे संवर्धन करणे गरजेचे आहे.

– डॉ.ओमकार यादव,संशोधक