बाजाराची दिशा सकारात्मक?

सध्याची बाजार घसरण ही मुख्यत्वे शेअर बाजारात जी मोठी वाढ झाल्याने शेअर्स मूल्यांकन प्रचंड वाढले त्यातून झालेली असल्याने याला आवश्यक व आरोग्यदायी घसरण किंवा अपेक्षित घसरण मानली जाते. एकूण जागतिक विकास दर व त्या तुलनेत भारतीय अर्थव्यवस्थेचे सक्षम व विकासकेंद्रित धोरण बाजार नव्या उच्चांकाकडे नेण्याच्या शक्यता दर्शवतो, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरते.

भारतीय शेअर बाजारातून विदेशी संस्था गुंतवणूकदार (Foreign Institutional Investers F II) सातत्याने विक्रीचा मारा करीत राहिल्याने सेन्सेक्स व निफ्टी किंवा एकूण बाजार 10 टक्क्यांनी अथवा 8000 पेक्षा अधिक अंकाने घसरला आहे. ही घसरण भारतीय भांडवल बाजारातून सुमारे 170000 कोटींची गुंतवणूक काढून घेतल्याने झाली असून आणखी किती प्रमाणात घसरण होईल ही सर्वसाधारण गुंतवणूकदाराची भयमानसिकता आहे. सध्या काही गुंतवणूकदार बाजारातून बाहेर पडण्याचा निर्णय घेण्याची व आपले नुकसान करून घेण्याची शक्यता आहे. यासाठी प्रथम बाजार घसरण समजून घेणे जसे महत्त्वाचे आहे तसेच आगामी कालखंडात भारतीय अर्थव्यवस्थेत होणारे बदल व त्यातून निर्माण होणार्‍या संधी लक्षात घेतल्यास गुंतवणूक निर्णय अधिक सुयोग्यपणे करणे शक्य होईल.

शेअर बाजार हा सातत्याने चढ-उतारालाच असतो व त्यामध्ये 35 टक्के पर्यंत घसरण अनुभवलेली आहे. कोव्हिडचा कालखंड किंवा त्यापूर्वी 2008 चे जागतिक वित्त संकट, नोटाबंदी अशा विविध टप्प्यांत बाजार घसरलेला होता. अशा प्रकारच्या सर्व धक्क्यांना पचवीत एकूण नक्त परतावा फायद्यातच दिला आहे. सध्याची घसरण ही विदेशी गुंतवणूकदारांच्या विक्रीने दिसत असली, तरी याबाबतची आकडेवारी थोडे वेगळे चित्र दर्शवते. एकूण शेअर्स मालकीत असणारा वाटा विदेशी गुंतवणूकदारांचा 2008 मध्ये 14.7 टक्के होता. तो 2013 मध्ये 21 टक्के इतका सर्वोत्तम होता. 2023 मध्ये 19 टक्के असणारा वाटा आता 17 टक्क्यांपर्यंत घसरला असून हा प्रवाह (निफ्टी) 2023 पासूनचा आहे हे लक्षात घेणे आवश्यक आहे. देशांतर्गत वित्तसंस्था गुंतवणूकदार (Domestic Institutional Invester) सातत्याने करीत असलेल्या खरेदीने त्यांचा वाटा 21 टक्क्यांवरून 26 टक्के असा वाढला आहे. यांनीदेखील विक्रीत सहभाग घेतला, तर बाजारात आणखी 10 टक्के घसरण झाली असती. सध्याची घसरण ही मुख्यत्वे शेअर बाजारात मोठी वाढ झाल्याने शेअर्स मूल्यांकन प्रचंड वाढले, त्यातून झालेली असल्याने याला आवश्यक व आरोग्यदायी घसरण किंवा अपेक्षित घसरण मानली जाते. एकूण जागतिक विकास दर व त्या तुलनेत भारतीय अर्थव्यवस्थेचे सक्षम व विकास केंद्रित धोरण बाजार नव्या उच्चांकाकडे नेण्याच्या शक्यता दर्शवतो, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरते.

अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या धोरणात्मक बदलाचे पडसाद भारतीय बाजारावर नकारात्मक पडतील, ही भीती अनाठायी अथवा चुकीची असून गेल्या दहा वर्षांत भारताने अमेरिकेसोबत केलेल्या व्यापारातून निर्यात 52 बिलियन डॉलर्सपर्यंत वाढवली आहे. ट्रम्प आयात व्यापारावर मोठे कर आकारणी करतील, असा अंदाज व्यक्त होत असला, तरी तो प्रत्यक्षात येणे अवघड आहे. कारण, यातून अमेरिकेत पुन्हा भावाढ होण्याचा धोका उद्भवतो. जागतिक स्तरावरतील युद्धे, तेल किमती व त्यातून निर्माण होणारी आव्हाने भारत सक्षमपणे पेलत असल्याचा व विकास गती कायम ठेवण्याचा आपला इतिहास भविष्यकालीन बाजारदिशा सकारात्मक असल्याचे स्पष्टपणे दर्शवतो.

सध्या अनेक चांगल्या कंपन्यांचे शेअर्स वाजवी किमतीला उपलब्ध होत असून ही गुंतवणूक संधी धाडसाने घेणारे उत्तम परतावा घेऊ शकतील. मोठी व तरुण लोकसंख्या, वाढते उत्पन्न, आवश्यक वित्तपुरवठा, राजकीय स्थैर्य व विकासपोषक धोरणे या सर्व बाबी भारतीय शेअर्स बाजार चांगल्या परताव्याची हमी निर्माण करतो. छोटे, मध्यम गुंतवणूकदार सावधपणे योग्य शेअर्स अथवा म्युच्युअल फंड निवडून आपली गुंतवणूक रचना फायद्याची करू शकतात. व्याजासह योग्य वेळचे धाडस चांगला परतावा देऊ शकते व त्यासाठी हीच वेळ योग्य आहे.